W Polsce rzepak uprawiany jest na powierzchni ponad 1 mln ha, co stanowi o istotnym znaczeniu gospodarczym tej uprawy.

Właściwa ochrona rzepaku ozimego przed zachwaszczeniem jest jednym z bardziej istotnych czynników decydujących o opłacalności uprawy. Największą szkodliwość wykazują gatunki chwastów, które cechuje szybki wzrost, duży potencjał reprodukcyjny, a zwłaszcza gatunki, które pośrednio biorą udział w rozwoju chorób, jako rośliny żywicielskie lub rezerwuar patogenów chorobotwórczych.

Rzepak w początkowym okresie rozwoju tj. od siewu do fazy wydłużania łodygi, nie toleruje zachwaszczenia. W tym okresie zwanym okresem krytycznej wrażliwości na zachwaszczenie, występowanie niepożądanej roślinności ujemnie wpływa na rozwój roślin rzepaku. Bujnie rosnące chwasty stanowią konkurencję dla rośliny uprawnej w dostępie o wody, substancji pokarmowych, przestrzeni i światła, co prowadzi do pogorszenia warunków wegetacji i znacznego spadku plonu. Ponadto wzrasta ryzyko wymarznięcia plantacji. Większe zagęszczenie łanu w następstwie zachwaszczenia sprzyja rozwojowi patogenów chorobotwórczych i szkodników.

W zachwaszczeniu rzepaku ozimego najczęściej występują zarówno gatunki dwuliścienne jak i jednoliścienne. Z chwastów dwuliściennych najczęściej dominują gatunki, takie jak: bodziszek drobny, chaber bławatek, fiołek polny, farbownik polny, jasnota, gwiazdnica pospolita, mak polny, przytulia czepna oraz chwasty rumianowate i rdestowate. Ponadto problemem są gatunki chwastów z rodziny kapustowatych, które oprócz konkurowania o powierzchnię oraz składniki pokarmowe i wodę stanowią rezerwuar dla chorób i szkodników rzepaku. Z chwastów kapustowatych najczęściej są to roczne gatunki zimujące, takie jak na przykład często licznie występujący tasznik pospolity czy tobołek polny oraz występujące sporadycznie, ale na coraz większej liczbie plantacji rzepaku ozimego gatunki, takie jak: stulicha psia, stulisz lekarski i gorczycznik pospolity.

W uprawie rzepaku ozimego ważne jest, aby od siewu aż do okresu spoczynku zimowego, plantacja była wolna od zachwaszczenia. W tym okresie do dyspozycji plantatorów rzepaku są preparaty, które można stosować przed wschodami rzepaku lub po jego wschodach, w szerokim zakresie terminów stosowania- od fazy rozwiniętych liścieni rzepaku aż do okresu spoczynku zimowego. Większość z nich wykazuje działanie odglebowe. Natomiast stosowanie herbicydów w terminie wiosennym należy rozważać wyłącznie w aspekcie zabiegu uzupełniającego.

W warunkach Polski występuje duża zmienność czasowo-przestrzenna występowania opadów atmosferycznych oraz znaczne zróżnicowanie sumy ich wysokości. W ostatnich latach w poszczególnych regionach kraju, w terminie siewu rzepaku i po jego wschodach, występowały warunki od skrajnie wilgotnych do skrajnie suchych. Powyższe zjawiska atmosferyczne mają istotne odzwierciedlenie w dynamice rozwoju zbiorowisk chwastów, a także skuteczności chwastobójczej herbicydów o działaniu odglebowym. Skuteczność ich działania zależna jest od wilgotności oraz staranności przygotowania gleby. Herbicydy o działaniu odglebowym słabiej zwalczają chwasty przy zastosowaniu na przesuszoną glebę. W skrajnych sytuacjach chwasty mogą pozostać nie zwalczone.

Aby osiągnąć optymalną skuteczność chwastobójczą herbicydów o działaniu odglebowym należy także równomierne pokryć powierzchnię gleby cieczą opryskową. Dlatego niezmiernie ważna jest przedsiewna uprawa gleby, przeprowadzona w taki sposób, aby maksymalnie ograniczyć utratę wody z gleby, jednocześnie uzyskując wyrównaną jej powierzchnię.

Równomierność pokrycia gleby cieczą opryskową zależy od sprawności opryskiwacza. Szczególnie należy zwrócić uwagę na stabilizację belki polowej w płaszczyźnie poziomej i pionowej oraz precyzyjne jej utrzymywanie nad powierzchnią pola, a także równomierne wydatkowanie cieczy opryskowej przez wszystkie rozpylacze.

W programie ochrony rzepaku ozimego przed zachwaszczeniem można użyć herbicyd krótko przed siewem, stosując jeden z zalecanych w tym terminie preparatów opartych na s.cz. napropamid. Wówczas bezpośrednio po zabiegu preparat należy wymieszać z glebą na głębokość około 3-5 cm. Po siewie, ale przed wschodami rzepaku asortyment środków chwastobójczych jest znacznie szerszy. Do wyboru są środki oparte na bazie substancji czynnych, takich jak: aminopyralid, chlomazon, chinomerak, dimetachlor, dimetanamid-P, metazachlor, napropamid lub petoksamid. Natomiast po wschodach rzepaku mamy możliwość zwalczania chwastów w oparciu o środki zawierające następujące substancje czynne: aminopyralid, bifenoks, chinomerak, chlopyralid, dimetenamid-P, halauksyfen metylowy, imazamoks, metazachlor, pikloram lub propyzamid.

Chwasty jednoliścienne powszechnie występują na plantacjach rzepaku ozimego. Wśród nich dominuje miotła zbożowa. Natomiast lokalnie problemem może być zachwaszczenie wyczyńcem polnym lub perzem właściwym. Samosiewy zbóż także często pojawiają się w zasiewach rzepaku ozimego, zwłaszcza w uproszczonych systemach uprawy roli. Licznie występujące chwasty jednoliścienne oraz samosiewy zbóż stanowią duże zagrożenie dla plantacji rzepaku, jednak ich zwalczanie jest stosunkowo łatwe przy zastosowaniu graminicydów. Są to środki chwastobójcze selektywnie zwalczające rośliny jednoliścienne, oparte na substancjach czynnych, takich jak: chizalofop-P etylowy, chizalofop-P tefurylowy, cykloksydym, fluazyfop-P butylowy, kletodym lub propachizafop. Stosowane są tylko w zabiegach nalistnych, zarówno w okresie wegetacji jesiennej, jak również wiosną po rozpoczęciu wegetacji.

Rzepak ozimy należy w Polsce do najważniejszych roślin oleistych, gdyż powierzchnia uprawy osiąga 1 mln ha, natomiast słonecznik oraz soja zajmują kolejno tylko niespełna 70 tys. ha i 50 tys. ha.

Spośród roślin oleistych w Polsce największa presja ze strony szkodników ma miejsce w rzepaku ozimym, m.in. z uwagi na długi okres wegetacji, który wynosi prawie 11 miesięcy. Wzrastająca powierzchnia uprawy rzepaku i intensyfikacja produkcji, stosowanie uproszczeń agrotechnicznych oraz zmiany agroklimatyczne (dłuższa o około 1 miesiąc wegetacja), to główne czynniki, które mogą ograniczać plonowanie oraz pogarszać jakość plonu w wyniku żerowania szkodników.

W warunkach Polski rzepak ozimy może być uszkadzany przez ponad 20 gatunków szkodników o istotnym znaczeniu gospodarczym. Średnie straty w plonach spowodowane przez szkodniki wynoszą kilkanaście procent, natomiast w ekstremalnych przypadkach mogą być przyczyną całkowitego zniszczenia plantacji. W XX wieku najważniejszymi szkodnikami rzepaku ozimego były głównie chrząszcze – słodyszek rzepakowy, chowacz brukwiaczek i chowacz czterozębny. Aktualnie z prowadzonych obserwacji wynika, że wzrasta zagrożenie przez mszyce (brzoskwiniowa i kapuściana), następnie śmietkę kapuścianą oraz szkodniki łuszczynowe (chowacz podobnik i pryszczarek kapustnik ). Również obserwuje się wzrost ekonomicznego znaczenia ślimaków i zwierzyny łownej, a także ptaków, np. łabędzie. Brak długodziałających zapraw nasiennych spowodował większe problemy z chowaczem galasówkiem, tantnisiem krzyżowiaczkiem, a w ostatnim czasie także mączlikami, czyli szkodnikami wybitnie ciepłolubnymi.

Obniżenie na drodze hodowlanej o około 20-krotnie zawartości glukozynolanów spowodowało, że rzepak stał się uprawą „słodką” dla większości zwierząt i ptaków. W ostatnich latach obserwuje się zauważalny wzrost liczebności zwierząt jeleniowatych, dzika oraz niektórych ptaków, co ma wyraźny wpływ na zagrożenie upraw rzepaku, a zwłaszcza formy ozimej. W okresie jesiennej wegetacji rzepak jest zjadany przez sarny, daniele i jelenie, a także dzikie gęsi i łabędzie, natomiast po ruszeniu wiosennej wegetacji, staje się wręcz „darmową stołówką” dla jeleniowatych oraz dzika, a także łabędzi. Również uprawy rzepaku, które leżą na szlakach migracji lub zimowania dzikich gęsi, mogą ulegać poważnym zniszczeniom.

Zmiany klimatyczne przyczyniają się do okresowych gradacji, czyli eksplozji populacji gryzoni, myszarek i nornika polnego, które żywiąc się korzeniami i zielonymi częściami roślin, mogą spowodować duże straty w plonowaniu rzepaku.

W celu ograniczenia strat w wielkości i jakości plonu rzepaku i innych roślin uprawnych, które powodują szkodniki i inne agrofagi, zgodnie z decyzją Unii Europejskiej od 1 stycznia 2014 r. obowiązuje prowadzenie integrowanej ochrony roślin, która polega na wykorzystaniu wszelkich dostępnych metod, które do minimum ograniczają stosowanie chemicznych środków ochrony roślin. W pierwszej kolejności należy przeprowadzać zabiegi agrotechniczne oraz wykorzystywać odmiany odporne i tolerancyjne na agrofagi, np. odporne na wirusa żółtaczki rzepy ( TuYV ), który jest przenoszony przez mszyce, a głównie mszycę brzoskwiniową. Insektycydy bezpieczne dla pszczół i innych zapylaczy, należy stosować tylko po przekroczeniu opracowanych progów ekonomicznej szkodliwości.

Na podstawie monitoringu konkretnej uprawy oraz progów ekonomicznej szkodliwości, podejmuje się decyzje o wykonaniu zabiegu ochronnego i ustala optymalny termin aplikacji. Ze względu na wiele czynników środowiskowych, tylko własne obserwacje plantacji, warunkują dobrą ocenę rzeczywistego zagrożenia upraw rzepaku. Monitoring należy prowadzić na przykład za pomocą żółtych naczyń wypełnionych wodą z płynem zmieniającym napięcie powierzchniowe.
Wg danych GUS w 2020 r. w Polsce do ochrony rzepaku ozimego stosowano tylko 1,673 kg/ha substancji czynnych (s.cz.). Najmniej zużywa się insektycydów, bo tylko 0,145, a najwięcej herbicydów – 0,911, natomiast fungicydów 0,515 kg/ha s.cz. W prawach rolniczych najwięcej preparatów do zwalczania wszystkich agrofagów stosuje się w ziemniakach – 3,673, następnie w burakach cukrowych – 2,670, a w pszenicy ozimej zużywa się nieznacznie mniej niż w rzepaku, bo tylko 1,320 kg/ha s.cz. Z danych FAO wynika, że w przeliczeniu na 1 ha upraw zużycie środków ochrony roślin w 2019 r. średnio w UE wyniosło 3,1 kg s.cz. Najwięcej s.cz. stosuje się w Niderlandach – 8,8 kg/ha, nieco mniej we Francji, Hiszpanii, Grecji, Niemczech oraz na Cyprze. Polska zużywając 2 kg/ha s.cz. i należy do krajów UE, które stosują bardzo niski poziom s.cz., który jest niższy od średniej dla UE o 30%.

W Polsce do ochrony rzepaku ozimego środki ochrony roślin stosuje się średnio 10,63- krotnie podczas całej wegetacji. Szkodniki zwalcza się stosując 3,29 zabiegów ochronnych, herbicydy – 3,40, natomiast fungicydy – 3,28 opryskiwań plantacji, a regulatory wzrostu tylko 0,62 zastosowań. Podobna liczba zabiegów ochronnych dotyczy pszenicy ozimej – 8,76 opryskiwań, ziemniaki – 8,86, natomiast na plantacjach buraka cukrowego stosuje się 14,87 zabiegów.

Aktualnie w Polsce do zwalczania szkodników rzepaku ozimego zarejestrowanych jest 120 insektycydów nalistnych oraz tylko 3 zaprawy nasienne. Obecnie można stosować 15 s.cz. chemicznych insektycydów oraz tylko 1 s.cz., która należy do związków biologicznych. Najczęściej stosuje się insektycydy z grupy pyretroidów oraz acetamipryd z grupy neonikotynoidów. Taka sytuacja prowadzi do szybkiego wykształcania odporności szkodników na stosowane s.cz. Wycofanie przez UE w poprzednich latach niektórych s.cz. (m.in. chloropiryfos, chlotianidyna, imidachlopryd, tiachlopryd, tiametoksam, beta-cyflutryna), spowodowało duże problemy ze zwalczaniem szkodników rzepaku ozimego. W 2022 r. UE wycofa kolejne pyretroidy: alfa-cypermetryna i zeta-cypermetryna oraz z grupy związków fosforoorganicznych – fosmet, a także indoksakarb z grupy oksadiazyn. Jednakże EFSA wskazuje UE, żeby wycofać pozostałe s.cz. pyretroidów, ze względu na brak selektywnego działania na organizmy pożyteczne i zapylacze. Mniejszy wybór s.cz. oraz grup chemicznych prowadzi do szybkiego wytworzenia odporności, co utrudni integrowaną ochronę rzepaku przed szkodnikami.

Wycofanie kolejnych s.cz. zmniejszy liczbę zarejestrowanych insektycydów, które mogą być stosowane przeciwko najważniejszym szkodnikom rzepaku ozimego. Aktualnie do zwalczania chowacza brukwiaczka zarejestrowanych w Polsce są 74 insektycydy, natomiast po przewidywanych wycofaniach s.cz. może zostać tylko 29 preparatów. Podobnie będzie podczas zwalczania chowacza czterozębnego, gdzie jest 100 insektycydów, a zostanie 54. Również chowacz podobnik, gdzie jest 77 środków, a będzie 39. Do zwalczania słodyszka rzepakowego jest polecanych 118 insektycydów, a zostanie 61. Największy problem będzie ze zwalczaniem mączlików i tantnisia krzyżowiaczka, gdzie jest obecnie po 3 preparaty, a po wycofaniu będzie 0. Śmietka kapuściana, która należy do najważniejszych szkodników podczas jesiennej wegetacji posiada 9 preparatów, a po wycofaniu zostaną tylko 3. Podobna sytuacja będzie z mszycami, czyli wektorami wirusa żółtaczki rzepy (TuYV), gdzie z 7 środków zostaną tylko 3. Również kolejny szkodnik jesienny, czyli pchełka rzepakowa, która ma 21 preparatów, a zostanie 9.

Wg prognozy wykonanej przez IOR – PIB dla MRiRW istnieją bardzo małe możliwości zmniejszenia do 2030 r. zużycia środków ochrony roślin, które stosowane są do ochrony rzepaku ozimego. Insektycydy mogą zostać ograniczone od 15 do 20 %, natomiast fungicydy od 10 do 25 %, a herbicydy do 5%. Wg danych GUS w Polsce w 2018 r. stosowano w rzepaku ozimym łącznie 1,74 kg/ha s.cz., natomiast w 2020 r. już 1,673. Prognoza IOR – PIB podaje, że w 2030 r. będzie stosowane tylko 1,52 kg/ha s.cz.

Rzepak jest najważniejszą rośliną oleistą uprawianą w Polsce, na powierzchni ok. 1 mln ha. Dostarcza surowca do produkcji oleju z przeznaczeniem na cele spożywcze i biopaliwowe. Produkty uzyskiwane po wydobyciu oleju, tj. makuch i śruta poekstrakcyjna, są wartościowymi komponentami wysokobiałkowymi, wykorzystywanymi do produkcji przemysłowych pasz treściwych dla zwierząt. W uprawie znajdują się dwie formy: ozima, wysiewana w drugiej połowie sierpnia i zbierana w lipcu następnego roku, oraz jara, o wczesnowiosennym terminie siewu i zbiorze w sierpniu. Znaczenie gospodarcze ma przede wszystkim rzepak ozimy.

Rzepak jest także bardzo ważną rośliną w płodozmianie, zwłaszcza w tych gospodarstwach, w których w strukturze zasiewów dominują zboża. Jego uprawa stanowi istotny element fitosanitarny dla różnych agrofagów zbożowych. Silny i głęboko sięgający system korzeniowy rzepaku wykorzystuje składniki pokarmowe z głębszych warstw gleby. Ponadto, resztki pożniwne mają dużą wartość nawozową i są źródłem masy organicznej. Rzepak jest również najczęściej uprawiany po zbożach, zwłaszcza jęczmieniu i pszenicy.

Z uwagi na duże znaczenie gospodarcze, rzepak ozimy jest przedmiotem intensywnych prac hodowlanych, czego efektem jest znaczny postęp w jego udoskonalaniu. Badania dotyczą głównie plenności i jakości nasion, w tym m.in. zawartości tłuszczu i białka, oraz takich cech użytkowych jak: odporność na choroby, wytrzymałość na warunki stresowe (np. okresy suszy, niskie temperatury), a także odporność na pękanie łuszczyn i osypywanie nasion. Obejmują również cechy morfologiczne, np. zmianę pokroju rośliny, zwiększenie liczby łuszczyn, rozbudowę systemu korzeniowego itp. W selekcji materiałów hodowlanych uwzględnia się też wymagania glebowe i potrzeby nawozowe.

Plenność, a także bardzo dobra jakość nasion są stałymi elementami ulepszania odmian rzepaku ozimego w pracach hodowlanych, a także głównymi kryteriami uwzględnianymi w ocenie nowych odmian. Duży plon nasion jest również podstawową przesłanką wyboru odmiany do uprawy przez producentów rzepaku. Z cech jakościowych szczególnie ważna jest zawartość tłuszczu w nasionach, która uwzględniana jest w cenie skupowej surowca.

Nowe, udoskonalone w pracach hodowlanych odmiany powinny odpowiadać na stawiane wymagania dotyczące głównie zmieniających się warunków środowiskowych, w tym zmian klimatu, racjonalizacji (zmniejszenia) poziomu nawożenia mineralnego, oraz ograniczenia liczby zabiegów ochrony roślin, by jak najlepiej spełniać oczekiwania integrowanych systemów ochrony i produkcji rzepaku, a w przyszłości proponowanych ekoschematów. Takie odmiany cechujące się wysokim potencjałem plonowania, ale również bardzo dobrą zdrowotnością, przejawiającą się odpornością na różne patogeny, będą ważnym czynnikiem pozwalającym sprostać założeniom strategii Europejskiego „Zielonego Ładu”, który zakłada m.in. radykalne ograniczenie stosowania chemicznych środków ochrony roślin, a także nawożenia.

W hodowli rzepaku tworzone są, a następnie uprawiane odmiany populacyjne i mieszańcowe:

• odmiana populacyjna (ustalona, liniowa) – heterogeniczny zbiór roślin wyrównany pod względem cech botanicznych i użytkowych, wytworzony przez hodowcę poprzez krzyżowanie i selekcję,
• odmiana mieszańcowa F1 (zrestorowana, hybrydowa) – odmiana, której materiał siewny jest wytwarzany za każdym razem przez krzyżowanie stałych komponentów (form rodzicielskich – homozygotycznych linii) zgodnie z formułą mieszańca określoną przez hodowcę (zachowującego odmianę), w wyniku czego uzyskuje się efekt heterozji, który objawia się bujnością mieszańców pierwszego pokolenia (F1).

Postęp odmianowy dokonuje się głównie w hodowli odmian mieszańcowych, które powstają w wyniku kontrolowanego zapylenia krzyżowego, odpowiednio dobranych linii wyjściowych i uzyskania efektu heterozji. Aby otrzymać w pełni mieszańcowe pokolenie F1, stosuje się w hodowli systemy genowo-cytoplazmatycznej męskiej niepłodności (sterylności). Hodowla odmian mieszańcowych jest także szczególnym sposobem biologicznej ochrony odmian. Materiał siewny takich odmian (nasiona F1) jest bowiem wytwarzany przez krzyżowanie stałych komponentów, tj. linii i/lub odmian zgodnie z formułą mieszańca, znaną jedynie hodowcy. Odmiany F1 odznaczają się przede wszystkim większym potencjałem plonowania, ale często także bujniejszym wigorem roślin i szybszym rozwojem. Ponadto, rośliny wytwarzają silniejszy, bardziej rozrośnięty system korzeniowy, przez co mogą lepiej pobierać wodę i składniki pokarmowe. W ostatnich latach badań, w systemie porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego (PDO), odmiany mieszańcowe rzepaku ozimego plonowały średnio o 14% lepiej od odmian populacyjnych, a w poszczególnych latach od 10 do 20 procent (tab. 1). Wartościowe są zwłaszcza wysokoproduktywne odmiany o zwiększonej w porównaniu z formami populacyjnymi plenności i możliwie zmniejszonych wymaganiach glebowych. Większość odmian mieszańcowych lepiej sprawdza się w przypadku opóźnionych siewów, ze względu na szybszy rozwój początkowy. U odmian mieszańcowych zwiększone plonowanie występuje tylko w pokoleniu F1, i nie powtarza się w dalszych rozmnożeniach. Dlatego nasiona ze zbioru nie mogą być wykorzystane do zasiewów w kolejnym sezonie wegetacyjnym. Wysiewanie nasion odmian mieszańcowych kolejnego rozmnożenia powoduje znaczący spadek plonowania. Plantacje produkcyjne należy obsiewać kwalifikowanym materiałem siewnym. Jedynie wysiew kwalifikowanych nasion, bardzo dobrych odmian, warunkuje uzyskanie wysokich plonów o odpowiedniej jakości. Nasiona do siewu takich odmian trzeba zatem każdorazowo zakupić, np. u przedstawicieli handlowych firm hodowlano-nasiennych lub licencjonowanych dystrybutorów. Materiał siewny odmian mieszańcowych jest droższy niż odmian populacyjnych.

Do głównych zadań wczesnowiosennych zabiegów agrotechnicznych w uprawie rzepaku ozimego należy intensyfikacja procesu regeneracji roślin po zimie oraz stymulacja pędu głównego do rozgałęziania produktywnego (tj. aktywowanie wytwarzania rozgałęzień bocznych wiążących w przyszłości dobrze doświetlone łuszczyny wypełnione dorodnymi nasionami). Szybkość procesu regeneracji roślin po zimie zależy przede wszystkim od dobrego zaopatrzenia roślin w okresie jesiennej i wczesnowiosennej wegetacji w składniki nawozowe. Z kolei rozwój produktywnych rozgałęzień bocznych można aktywować aplikując wiosną regulatory wzrostu. Wiosenna regulacja wzrostu powinna być wykonana w momencie wydłużania pędu głównego z wykorzystaniem pochodnych triazoli (m.in. tebukonazol, metkonazol, difenokonazol, paklobutrazol etc.), chlorku mepikwatu oraz trineksapak etylu. Celem wiosennego zabiegu regulującego wzrost i pokrój roślin rzepaku ozimego jest przede wszystkim ograniczenie wzrostu pędu głównego oraz stymulacja rozwoju pędów bocznych, co nie tylko zmniejsza ryzyko wylegnięcia łanu, ale także powoduje lepsze doświetlenie łuszczyn zawiązanych na pędach bocznych. Powszechnie wykorzystywane triazole, oprócz ograniczenia wzrost pędu, wywołują także szereg innych korzystnych reakcji, m.in.: (i) wzrost zawartości chlorofilu w tkankach, (ii) zwiększenie stosunku masy korzeni do pędów nadziemnych oraz (iii) ograniczenie porażenia przede wszystkim przez Phoma lingam (sucha zgnilizna kapustnych).

W przypadku przerzedzonej po zimie plantacji rzepaku ozimego głównym celem aplikacji regulatorów wzrostu jest szybkie zahamowanie wzrostu elongacyjnego pędu głównego prowadzące do silnej stymulacji rozwoju pędów bocznych. W takim przypadku należy wykonać 2. zabiegi. Pierwszy, gdy pęd osiągnie 10 cm, pamiętając jednocześnie o właściwej temperaturze do skutecznego zadziałania wybranego preparatu. Drugi zabieg wykonujemy, gdy pęd osiągnie 25 cm – w celu jeszcze intensywniejszej stymulacji rozwoju pędów bocznych. W przypadku właściwego przezimowania plantacji oraz dobrej kondycji roślin zabieg wiosennej regulacji wzrostu należy wykonać 1-krotnie, gdy pęd osiągnie ok. 20-25 cm długości. Przy zadowalającej obsadzie rzepaku ozimego po zimie nie ma konieczności bardzo silnej stymulacji rozwoju pędów bocznych. W tych warunkach należy wybierać preparaty o silnym działaniu fungistatycznym i relatywnie słabym działaniu regulacyjnym. Silna stymulacja chemiczna wzrostu na plantacji z prawidłową obsadą roślin na 1 m2 spowoduje wytwarzanie przez rośliny rzepaku ozimego rozgałęzień nieproduktywnych (bez łuszczyn lub z łuszczynami nie wypełnionymi nasionami) ze względu na słabe doświetlenie dolnej części silnie zagęszczonego łanu. Silna wczesnowiosenna regulacja dobrze zagęszczonego łanu rzepaku ozimego spowoduje wzrost plonu słomy, a nie nasion. W skrajnym wypadku może doprowadzić nawet do spadku plonu nasion na skutek skrócenia długości łuszczyny i tym samym zmniejszenia liczby nasion w łuszczynie.

We współczesnych technologiach produkcji roślin towarowych coraz częściej wśród nakładów materiałowych pojawią się preparaty, których zadaniem jest zwiększenie odporność roślin na stresowe warunki wzrostu. Włączenie do technologii produkcji rzepaku ozimego stymulatorów rozwoju roślin ma na celu m.in. przyspieszenie regeneracji uszkodzeń pozimowych, poprawę zdrowotności roślin, wspomaganie naturalnych procesów autoregeneracji uszkodzeń powodowanych przez szkodniki oraz zwiększenie wydajności. Efekt plonotwórczy stosowania stymulatorów w uprawie rzepaku ozimego, w przeciętnych warunkach agroklimatycznych, wyraża się przyrostem plonu rzędu 3-5%, głownie na skutek większej liczby łuszczyn i lepszego wypełnienia ich nasionami. W warunkach silnego stresu biotycznego wczesną wiosną (niedobory opadów po wznowieniu wegetacji i/lub przymrozki w fazie pąkowania) włączenie stymulatorów do technologii uprawy może powodować 10-15% przyrost plonu nasion. Wpływ terminu stosowania stymulatorów na plon jest trudny do oceny. W warunkach dużych uszkodzeń pozimowych korzystnie na plon nasion wpływa wczesna aplikacja (BBCH 30). Z kolei w warunkach dużej suszy wczesno-wiosennej lepszy efekt plonotwórczy widoczny jest przy 2-krotniej aplikacji środka (BBCH 30 i 50).