Patron strony
Menu
Autor: Wojciech Sabarański – analityk rynku płodów rolnych
Według ostatnich prognoz USDA, światowa produkcja rzepaku/canoli w bieżącym sezonie 2024/25 wyniesie 88,8 mln ton i będzie zbliżona do wielkości zbiorów w sezonie poprzednim. Ocenia się, iż spośród wszystkich głównych światowych producentów, spadek zbiorów rzepaku w sezonie 2024/25 wystąpi przede wszystkim w UE i na Ukrainie. Wiele wskazuje na to, iż mnie canoli zbierze Australia, ale jej produkcja powinna wyraźnie wzrosnąć w Kanadzie.
USDA szacuje zbiory rzepaku w UE-27 w bieżącym sezonie 2024/25 na poziomie 18,9 mln ton, tj. o blisko 6% mniejszym od wielkości produkcji w sezonie poprzednim. Niższe zbiory rzepaku zanotowały praktycznie wszystkie kraje będące wiodącymi jego producentami w UE-27. Szacuje się, iż Francja zebrała ok. 4,1 mln ton rzepaku (-3% sezon do sezonu), Niemcy – 3,8 mln ton (-10%), Polska – 3,2 mln ton (-15%), a Rumunia – 1,1 mln ton (-48%). Większą produkcję rzepaku zanotowała jedynie Litwa – 0,9 mln ton (+11%). Mniejsze zbiory rzepaku w UE-27 skłoniły USDA do zwiększenia prognozy importu oraz zmniejszenia zapasów rzepaku w UE-27 na koniec bieżącego sezonu 2024/25. Przewiduje się, iż podobnie jak w poprzednim sezonie, głównymi dostawcami i rzepaku/canoli na unijny rynek będą Ukraina (2,5 mln ton), Australia (2,0 mln ton) i Kanada (1,2 mln ton). Według danych Komisji Europejskiej, w pierwszych 7 tygodniach bieżącego sezonu 2024/25, tj. do 8 sierpnia br. import rzepaku przez UE-27 wyniósł około 493 tys. ton i był o 39% większy od wielkości importu nasion w tym samym okresie poprzedniego sezonu. Z tej wielkości, import rzepaku z Australii wyniósł około 290 tys. ton, a z Ukrainy – 140 tys. ton.
Tabela 1. Oceny zbiorów rzepaku/canoli u kluczowych producentów w sezonie 2024/25 na tle wcześniejszych sezonów (mln ton)
| Wyszczególnienie | 2022/23 | 2023/24 | 2024/25 | 2024/25 ÷ 2023/24 |
|---|---|---|---|---|
| UE-27 | 19,6 | 20,0 | 18,9 | -5,5% |
| Ukraina | 3,7 | 4,7 | 4,3 | -8,5% |
| Kanada | 18,7 | 18,8 | 20,0 | 6,4% |
| Australia | 8,3 | 5,7 | 5,4 | -5,3% |
| Chiny | 15,5 | 16,3 | 15,6 | -4,3% |
| ŚWIAT OGÓŁEM | 88,8 | 88,8 | 88,8 | 0,0% |
Kolorem żółtym oznaczone szacunki/prognozy |
Globalne rozdysponowanie nasion w sezonie 2024/25 może wynieść około 88,7 mln ton i być nieznacznie większe niż w sezonie poprzednim. Globalne zapasy rzepaku/canoli na koniec sezonu 2024/25 prognozowane są natomiast na poziomie około 8 mln ton, tj. o 3,3% mniejszym od wielkości zapasów szacowanej na koniec minionego sezonu.
Tabela 2. Globalny bilans rzepaku/canoli w sezonach 2022/23-2024/25 (mln ton)
| Wyszczególnienie | 2022/23 | 2023/24 | 2024/25 | 2024/25 ÷ 2023/24 |
|---|---|---|---|---|
| Zapasy początkowe | 5,10 | 8,48 | 8,25 | -2,7% |
| Zbiory | 88,75 | 88,77 | 88,83 | 0,1% |
| Popyt Ogółem | 85,36 | 88,22 | 88,68 | 0,5% |
| Zapasy końcowe | 8,48 | 8,25 | 7,98 | -3,3% |
| Wskaźnik zapasy-zużycie | 9,9% | 9,4% | 9,0% | |
Kolorem żółtym oznaczone szacunki/prognozy |
W pierwszych tygodniach bieżącego sezonu 2024/25, ceny rzepaku na giełdzie EURONEXT-MATIF zniżkowały, m.in. w reakcji na trwające zbiory rzepaku w Europie i dobrą kondycję canoli w Kanadzie.
Do spadków cen przyczyniły się także słabnące notowania cen soi za oceanem, a także zniżkujące ceny ropy naftowej na giełdach światowych. W końcu sierpnia br., ceny unijnego rzepaku próbowały stabilizować w szerokim przedziale 450-460 euro/t, po notowanej w I połowie sierpnia br. wyraźnej zniżce cen.
W końcu sierpnia br., ceny ropy naftowej na giełdach wróciły w okolice notowań z początku 2024 roku, na fali obaw uczestników rynku o wielkość jej zużycia na największych rynkach, tj. w USA i Chinach, co przeważało nad zmniejszaniem podaży surowca przez kraje zrzeszone w kartelu OPEC+.
Przewiduje się, że bilans rzepaku w UE-27 w sezonie 2024/25 będzie bardziej napięty niż w poprzednim sezonie ze względu na spadek zbiorów i niskie zapasy, które zostaną jedynie częściowo zrekompensowane większym importem z krajów trzecich, głównie z Ukrainy i Australii. Niniejsze czynniki powinny wspierać ceny rzepaku na giełdzie EURONEXT-MATIF w dłuższym okresie czasu. Praktycznie wszyscy liczący się producenci rzepaku w UE-27 odnotowali niższe zbiory w bieżącym sezonie 2024/25 w porównaniu z minionym sezonem co pokazuje, że na pewnym etapie sezonu pojawi się luka podażowa w bilansie rzepaku. Biorąc jednak pod uwagę dobre pokrycie w surowiec na najbliższe tygodnie i spodziewane rekordowe zbiory soi na świecie, trwalszy wzrost cen rzepaku może nastąpić dopiero w II połowie sezonu 2024/25.
Ceny soi prawdopodobnie będą miały spory wpływ na kształtowanie się cen rzepaku na giełdzie EURONEXT-MATIF w kolejnych miesiącach bieżącego sezonu. Tak więc wiele w tym względzie może wydarzyć się na początku 2025 roku, kiedy to prognozy zbiorów soi w Ameryce Południowej w sezonie 2024/25 będą bardziej wiarygodne. Według ostatnich prognoz USDA, globalne zbiory soi w sezonie 2024/25 wyniosą rekordowe 428,7 mln to, tj. o 33,6 mln ton więcej od wielkości zbiorów soi w sezonie poprzednim. Wzrost produkcji spodziewany jest u wszystkich kluczowych producentów, w tym w Brazylii (o 16,0 mln ton do 169,0 mln ton), Argentynie (o 2,0 mln ton do 51,0 mln ton) oraz w USA (o 11,6 mln ton do 124,9 mln ton). USDA przewiduje dalszy wzrost globalnych zapasów soi na koniec sezonu 2024/25 do 134,3 mln ton, aż o 21,9 mln ton powyżej wielkości zapasów soi na koniec poprzedniego sezonu 2023/24.
Wykres 1.Notowania cen rzepaku na giełdzie EURONEXT-MATIF w sezonach 2022/23-2024/25 (kontrakt najbliższy, euro/t)
Źródło: EURONEXT-MATIF
Według ocen GUS z końca lipca br., areał zbiorów rzepaku w kraju w sezonie 2024/25 (zbiór 2024) wyniósł około 1,0 mln ha i był o 6% mniejszy od powierzchni zbiorów w poprzednim sezonie. GUS wstępnie ocenia, że średnie plony rzepaku w kraju były o około 3% niższe i wyniosły 3,30 t/ha. Tak więc GUS szacuje tegoroczne zbiory rzepaku na 3,4 mln ton, tj. o 9% mniej od zbiorów osiągniętych w poprzednim sezonie.
Niemniej jednak, ostateczna wielkość zbiorów rzepaku w kraju w bieżącym sezonie 2024/25 raczej była mniejsza od oceny GUS i wyniosła około 3,2 mln ton, o 14% mniej od wielkości produkcji w poprzednim sezonie, przede wszystkim za sprawą doniesień o jeszcze słabszych plonach w większości regionów kraju. Średnie plony rzepaku w kraju mogły bowiem wynieść około 3,20 t/ha. Dość wysokie było natomiast zaolejenie nasion, często powyżej 40%.
Wykres 2. Szacowane plony i zbiory rzepaku w Polsce w sezonie 2024/25 na tle poprzednich sezonów (t/ha, tys. ton)
Wyraźnie mniejszy import i wzrost eksportu rzepaku z kraju w minionym sezonie 2023/24 spowodowały, iż zapasy rzepaku w kraju na koniec sezonu 2023/24 uległy wyraźnemu zmniejszeniu i wyniosły nieco ponad 0,4 mln ton. Tym samym, mniejszy wolumen nasion ze starych zbiorów zasilił podaż rzepaku w kraju w bieżącym sezonie 2024/25. Biorąc pod uwagę znaczny spadek zbiorów rzepaku w obecnym sezonie do około 3,2 mln ton, całkowita podaż rzepaku w kraju przewidywana jest na około 4,1 mln ton, a więc na poziomie wyraźnie mniejszym niż w sezonie poprzednim. Ewentualne zniesienie ciągle obowiązującego zakazu importu rzepaku z Ukrainy w dalszej części sezonu mogłoby wpłynąć na wzrost podaży nasion w kraju w sezonie 2024/25.
Po stronie popytowej, zużycie rzepaku w Polsce rośnie z sezonu na sezon. Szacuje się, iż przerób rzepaku w sezonie 2023/24 pobił kolejny rekord i wyniósł ponad 3,5 mln ton wobec 3,45 mln ton przerobionych w sezonie poprzednim. Wydaje się, iż napięty bilans rzepaku w Polsce w sezonie 2024/25 wpłynie na wyhamowanie tempa jego przerobu co najwyżej do poziomu 3,5 mln ton.
Przy założeniu wielkości eksportu rzepaku w kraju na poziomie około 0,35 mln ton i imporcie na poziomie ok. 0,45 mln ton, zapasy rzepaku na koniec sezonu 2024/25 mogą wyraźnie spaść i ukształtować się poniżej 0,2 mln ton.
Tabela 3. Bilans rzepaku w Polsce w sezonach 2021/22-2024/25 (tys. ton)
| Wyszczególnienie | 2021/22 | 2022/23 | 2023/24 | 2024/25 | 2024/25 ÷ 2023/24 |
|---|---|---|---|---|---|
| Zapasy Początkowe | 134 | 268 | 760 | 426 | 56,1% |
| Areał Zbiorów ('000 ha) | 993 | 1078 | 1105 | 1002 | 90,7% |
| Plon (t/ha) | 3,25 | 3,38 | 3,39 | 3,20 | 94,4% |
| Produkcja | 3227 | 3644 | 3746 | 3206 | 85,6% |
| Import | 552 | 915 | 275 | 450 | 163,6% |
| Podaż Całkowita | 3913 | 4827 | 4781 | 4802 | 85,4% |
| Zużycie Krajowe | 3280 | 3540 | 3610 | 3570 | 98,9% |
| przerób | 3185 | 3450 | 3520 | 3500 | 99,4% |
| straty | 95 | 90 | 90 | 70 | 77,8% |
| Eksport | 365 | 527 | 745 | 350 | 47,0% |
| Zapasy Końcowe | 268 | 760 | 426 | 162 | 38,1% |
Kolorem żółtym oznaczone szacunki/prognozy |
Ceny rzepaku na rynku polskim są silne skorelowane z cenami rzepaku/canoli na rynkach w Europie i na świecie. W pierwszych tygodniach bieżącego sezonu 2024/25, ceny rzepaku/canoli na giełdach światowych pozostawały w trendzie spadkowym, próbując się stabilizować w przedziale 450-460 euro/t w końcu sierpnia br. Wszystko za sprawą presji żniwnej, spodziewanych wysokich zbiorów canoli w Kanadzie, prognozowanych rekordowych zbiorów soi na świecie oraz zniżkujących cen ropy naftowej.
W końcu sierpnia br., ceny rzepaku w kraju – idąc w ślad za zniżkującymi cenami rzepaku na giełdzie EURONEXT-MATIF – zawierały się w przedziale 1850-1950 PLN/t, z dostawą i były o około 150 PLN/t niższe od cen notowanych w końcu lipca br. W związku z notowaną zniżką cen, wielu rolników wstrzymało się ze sprzedażą rzepaku w oczekiwaniu na wzrost cen nasion w dalszej części sezonu. Wydaje się, iż biorąc pod uwagę uszczuploną podaż rzepaku na rynku europejskim w bieżącym sezonie 2024/25, w II połowie sezonu ceny rzepaku powinny zacząć rosnąć. Wiele w tym względzie będzie jednak zależało od ostatecznej wielkości zbiorów canoli w Kanadzie i Australii oraz dalszych prognoz zbiorów soi w Brazylii i Argentynie.
Pewien wpływ na kształtowanie się cen rzepaku w kraju w II połowie sezonu 2024/25 mogą mieć szacunki areału zasiewów rzepaku ozimego pod zbiory w kolejnym sezonie 2025/26 (zbiór 2025). Areał zasiewów rzepaku ozimego pod zbiory w 2025 roku może być bowiem mniejszy od powierzchni zasiewów pod tegoroczne zbiory, biorąc pod uwagę rozczarowujące plony osiągnięte w 2024 roku i niezadowolenie rolników z oferowanych cen za rzepak. Należy także zaznaczyć, iż rolnicy sukcesywnie zwiększają areał zasiewów roślin strączkowych, w odniesieniu do których koszty produkcji są mniejsze, a oferowane dopłaty jak na razie gwarantują opłacalność uprawy.
Wykres 3. Średnie ceny skupu rzepaku w Polsce w sezonach 2022/23-2024/25 (DAP, rzepak o standardowych parametrach, PLN/t)
Źródło: KZPRiRB, Sparks Polska Sp. z o.o.
#Fundusze Promocji
Pozostańmy w kontakcie
