W 2022 r. Fundusz Promocji Roślin Oleistych zapewnił Krajowemu Zrzeszeniu Producentów Rzepaku i Roślin Białkowych, przeprowadzenie doświadczeń nad oceną skuteczności zapraw nasiennych zastosowanych do ochrony rzepaku ozimego.

Doświadczenie przeprowadzono w sezonie wegetacji 2022/2023 w 5 Stacjach Doświadczalnych Oceny Odmian, które należą do COBORU: Chrząstowo (woj. Kujawsko – Pomorskie), Krzyżewo (woj. Podlaskie), Przecław (woj. Podkarpackie), Słupia Wielka (woj. Wielkopolskie) oraz Zybiszów (woj. Dolnośląskie).

Badania przeprowadzono na dwóch odmianach rzepaku ozimego, które znajdują się w Krajowym Rejestrze COBORU: Kepler – odmiana populacyjna z Hodowli Roślin Strzelce oraz Dominator – odmiana mieszańcowe z Hodowli DSV. Zaprawianie nasion rzepaku ozimego przeprowadzono w certyfikowanej jednostce w Niemczech, która posiada certyfikat ESTA, natomiast doświadczenia poletkowe założono w układzie losowanych bloków kompletnych, w czterech powtórzeniach.

Do zaprawiania zastosowano następujące zaprawy nasienne, które są zarejestrowane przez MRiRW:

– Buteo Star, która zawiera flupyradifuron z grupy butenoidów i służy do zwalczania pchełki rzepakowej, pchełek ziemnych i śmierci kapuścianej,

– Integral Pro, zawiera bakterie pożyteczne, które ograniczają pchełką rzepakową, pchełki ziemne oraz suchą zgniliznę kapustnych,

– Lumiposa 625 FS, która zawiera cyjanotrianiliprol z grupy diamidów i służy do zwalczania gnatarza rzepakowca , pchełki rzepakowej, pchełek ziemnych i śmietki kapuścianej,

– Scenic Gold, która zawiera fluoksastrobinę z grupy strobiluryn oraz fluopikolid z grupy benzamidów i służy do ograniczania patogenów: czerń krzyżowych, mączniak rzekomy, sucha zgnilizna  kapustnych i zgorzeli siewek.

Dodatkowo zastosowano zaprawę Cruiser OSR, na której wykorzystanie KZPRiRB otrzymało od MRiRW pozwolenie na prowadzenie doświadczeń i testów do celów badań i rozwoju związanych z uwalnianiem do środowiska środków ochrony roślin (tryb art. 54 rozporządzenia parlamentu europejskiego i rady (we) nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009 r. Dotyczącego wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylającego dyrektywy rady 79/117/ewg i 91/414/ewg).

Zaprawy nasienne na 2 badanych odmianach stosowano wg tego samego schematu: kontrola bez zaprawy nasiennej, zaprawa mikrobiologiczne z bakteriami, zaprawa fungicydowa oraz zaprawa fungicydowa połączona w jednym zabiegu z każdą z zapraw insektycydowych.

Na podstawie przeprowadzonych doświadczeń na jednej odmianie populacyjne oraz jednej mieszańcowej rzepaku ozimego, gdzie zastosowano zaprawy nasienne, stwierdzono, że:

1. Zaprawy nasienne nie działały fitotoksycznie na rośliny rzepaku ozimego. Wschody roślin były wyrównane a wigor osiągnął najwyższe parametry.
2. Badane zaprawy insektycydowe ograniczała straty powodowane przez pchełki ziemne oraz pchełkę rzepakową.
3. Badane zaprawy insektycydowe w ograniczonym stopniu redukowały straty powodowane przez larwy śmietka kapuścianej.
4. Zastosowane zaprawy fungicydowe ograniczyły presję patogenów, które występują w okresie wschodów oraz na początku jesiennej wegetacji.
5. Z racji niskiej presji patogentów w początkowym okresie wzrostu rzepaku ozimego nie odnotowano istotnego wpływu stosowania zapraw na plon rzepaku ozimego.

Rekomendacje:

1. Zaprawy nasienne, które posiadają chemiczne substancje czynne, powinny być stosowane wg systemu ESTA, czyli Europejskiego Systemu Jakości Zaprawiania Nasion. Podmiotem odpowiedzialnym w Polsce za wdrożenie i funkcjonowanie systemu FSTA jest Polska Izba Nasienna. Aktualnie w Polsce 11 przedsiębiorstw posiada certyfikat ESTA, którego audyty przeprowadzane są przez niezależne jednostki certyfikujące, posiadające akredytację Polskiego Centrum Akredytacji. System ESTA zapewnia równomierne pokrycie kwalifikowanego materiału siewnego zaprawą jesienną oraz zapobiega pyleniu podczas wysiewu.
2. W Polsce istnieje pilna potrzeba wprowadzenia nowych zapraw nasiennych, które będą skutecznie ograniczały presję szkodników oraz porażenie przez patogeny nowych odmian rzepaku ozimego.
3.  W Polsce w ramach integrowanej ochrony roślin istnieje potrzeba wprowadzenia nowych odmian odpornych i tolerancyjnych na szkodniki i patogeny, które występują podczas jesiennej wegetacji, co pozwoliłoby na ograniczenie zabiegów chemicznej ochrony roślin.

Autor: Prof. dr hab. Marek Mrówczyński

Dyrektor Instytutu Ochrony Roślin – PIB w latach 2018 – 2021 oraz 2007 – 2012

Przewodniczący Komisji ds. Rejestracji Odmian Roślin Oleistych i Włóknistych

Informacja prasowa sfinansowana z Funduszu Promocji Roślin Oleistych