Co decyduje o dobrej kondycji rzepaku w aspekcie zagrożenia ze strony organizmów chorobotwórczych?

Metoda hodowlana, polega natomiast na korzystaniu z odmian charakteryzujących się genetyczną odpornością na porażenie przez organizmy chorobotwórcze.  W przypadku tej metody, aby zmniejszyć ryzyko infekcji uprawianego rzepaku, należy przed siewem dokonać wyboru właściwej odmiany. Należy jednak pamiętać, że odporność odmian nie jest cechą trwałą, dlatego z tej odporności należy korzystać w sposób racjonalny, czyli np. z zachowaniem zasad poprawnej agrotechniki. Obecnie można uprawiać odmiany rzepaku ozimego, które mają geny np. Rlm7 lub LepR3, zabezpieczające w dużym stopniu rośliny przed porażeniem przez jednego ze sprawców suchej zgnilizny – Plenodomus lingam, dawniej określanym jako Leptosphaeria maculans.  W Krajowym Rejestrze wpisanych jest ok. 50 takich odmian, pochodzących z siedmiu firm hodowlanych. Znane są również odmiany o zwiększonej odporności na porażanie przez sprawcę kiły kapusty (P. brassicae), a takich kreacji w KR jest obecnie 19. W charakterystyce wielu odmian rzepaku, ponad 70 w KR, znajdują się informacje o zwiększonej tolerancji na porażanie przez wirusa żółtaczki rzepy. Warto dodać, że pewna grupa odmian charakteryzuje się w tej chwili odpornością w odniesieniu do kilku ważnych gospodarczo zagrożeń, czyli suchej zgnilizny kapustnych, kiły kapusty, czy wirusa żółtaczki rzepy. Gwarantuje to prawidłowy rozwój roślin i uniknięcie start wynikających z infekcji przez wymienione patogeny. W sytuacji, gdy do zwalczania organizmów chorobotwórczych brakuje zarejestrowanych środków chemicznych, tak jak np. w przypadku sprawcy kiły kapusty, metoda polegająca na uprawie odmian o wysokiej odporności odgrywa, poza metodą agrotechniczną, podstawową rolę.

          W uprawie rzepaku z powodzeniem można wykorzystywać do walki z ważnymi patogenicznymi grzybami, sprawcami zgnilizny twardzikowej i suchej zgnilizny kapustnych również metodę biologiczną. Do tego celu zarejestrowano w uprawie rzepaku ozimego kilka bofungicydów zawierających wyspecjalizowane szczepy mikroorganizmów. Do ograniczania przed siewem rzepaku, przez lizę (rozpuszczenie) przetrwalników grzyba S. sclerotiorum, służą nadpasożytnicze grzyby Coniothyrium minitans oraz Trichoderma asperellum. Kolejną substancją czynną jest organizm Pythium oligandrum, który polecany jest do ograniczania patogenów okresie wegetacji roślin. Znane są również środki zawierające określone szczepy bakterii z rodzaju Bacillus, mogą być one stasowane do zaprawiania nasion i do opryskiwania w trakcie kwitnienia. Środki biologiczne charakteryzują się zróżnicowaną skutecznością, a ich zastosowanie uzależnione jest w dużym stopniu od warunków środowiska. Oddziaływają one przy tym bardzo korzystnie na rośliny, są bezpieczne dla środowiska i mają zdolność do samoreprodukcji, przez co wzbogacają bioróżnorodność ekosystemu.

        Zastosowanie środka chemicznego w ochronie rzepaku jest uwarunkowane przez kilka ważnych czynników. Pierwszą zasadą jest to, aby najpierw wykorzystywać metody niechemiczne, a gdy one okażą się niewystarczające dopiero wtedy, jeśli istnieje taka możliwość, zastosować fungicydy. Zanim jednak przystąpi się do wykorzystania metody chemicznej, ewentualną decyzję należy zweryfikować poprzez dokładny monitoring plantacji i stwierdzenie przekroczenia ekonomicznego progu szkodliwości lub skorzystanie z dostępnych systemów wspomagania decyzji (tab. 1). W tabeli przedstawiono substancje czynne środków ochrony roślin i grupy chemiczne do których należą, zarejestrowane do zwalczania sprawców chorób w rzepaku (tab. 2). Szczegółowe informacje dotyczące użycia tych środków znajdują się w etykietach ś.o.r. Mogą one być stosowane w rzepaku ozimym jesienią w fazie 4-8 liści właściwych i w późniejszych fazach rozwojowych np. w momencie ruszenia wegetacji, czy w czasie kwitnienia. Walkę chemiczną wykonywać należy zawsze ze zwróceniem uwagi na bezpieczeństwo środowiska naturalnego i zachowaniem strategii antyodpornościowej.

Podsumowując należy podkreślić, że kompleksowe przestrzeganie powyższych zasad i stosowanie wszystkich dostępnych w uprawie metod ochrony, gwarantuje dobry wzrost i rozwój roślin rzepaku. Jest to niezbędne w aspekcie ograniczenia presji ze strony wszystkich agrofagów, w tym ważnych gospodarczo sprawców chorób, aby w następstwie tych działań uzyskać zadowalający plon nasion.